10

Πότερον οὖν οὐδ᾿ ἄλλον οὐδένα ἀνθρώπων εὐδαιμονιστέον ἕως ἂν ζῇ‚ κατὰ Σόλωνα δὲ χρεὼν “τέλος ὁρᾶν”; ³¹⁸

εἰ δὲ δὴ καὶ θετέον οὕτως‚ ἆρά γε καὶ ἔστιν εὐδαίμων τότε ἐπειδὰν ἀποθάνῃ; ³¹⁹ ἢ τοῦτό γε παντελῶς ἄτοπον‚ ἄλλως τε καὶ τοῖς λέγουσιν ἡμῖν ἐνέργειάν τινα τὴν εὐδαιμονίαν; ³²⁰

εἰ δὲ μὴ λέγομεν τὸν τεθνεῶτα εὐδαίμονα‚ μηδὲ Σόλων τοῦτο βούλεται‚ ³²¹ ἀλλ᾿ ὅτι τηνικαῦτα ἂν τις ἀσφαλῶς μακαρίσειεν ἄνθρωπον ὡς ἐκτὸς ἤδη τῶν κακῶν ὄντα καὶ τῶν δυστυχημάτων‚ ³²² ἔχει μὲν καὶ τοῦτ᾿ ἀμφισβήτησίν τινα· ³²³ δοκεῖ γὰρ εἶναί τι τῷ τεθνεῶτι καὶ κακὸν καὶ ἀγαθόν‚ εἴπερ καὶ τῷ ζῶντι <μὲν> μὴ αἰσθανομένῳ δέ‚ ³²⁴ οἷον τιμαὶ καὶ ἀτιμίαι καὶ τέκνων καὶ ὅλως ἀπογόνων εὐπραξίαι τε καὶ δυστυχίαι. ³²⁵

ἀπορίαν δὲ καὶ ταῦτα παρέχει· ³²⁶ τῷ γὰρ μακαρίως βεβιωκότι μέχρι γήρως καὶ τελευτήσαντι κατὰ λόγον ἐνδέχεται πολλὰς μεταβολὰς συμβαίνειν περὶ τοὺς ἐκγόνους‚ ³²⁷ καὶ τοὺς μὲν αὐτῶν ἀγαθοὺς εἶναι καὶ τυχεῖν βίου τοῦ κατ᾿ ἀξίαν‚ τοὺς δ᾿ ἐξ ἐναντίας· ³²⁸ δῆλον δ᾿ ὅτι καὶ τοῖς ἀποστήμασι πρὸς τοὺς γονεῖς παντοδαπῶς ἔχειν αὐτοὺς ἐνδέχεται. ³²⁹

ἄτοπον δὴ γίνοιτ᾿ ἂν εἰ­συμμεταβάλλοι καὶ ὁ τε­θνεὼς καὶ γίνοιτο ὁτὲ μὲν εὐδαίμων πάλιν δ᾿ ἄθλιος· ³³⁰ ἄτοπον δὲ καὶ τὸ μηδὲν μηδ᾿ ἐπί τινα χρόνον συνικνεῖσθαι τὰ τῶν ἐκγόνων τοῖς γονεῦσιν. ³³¹

ἀλλ᾿ ἐπανιτέον ἐπὶ τὸ πρότερον ἀπορηθέν· ³³² τάχα γὰρ ἂν θεωρηθείη καὶ τὸ νῦν ἐπιζητούμενον ἐξ ἐκείνου. ³³³ εἰ δὴ τὸ τέλος ὁρᾶν δεῖ καὶ τότε μακαρίζειν ἕκαστον οὐχ ὡς ὄντα μακάριον ἀλλ᾿ ὅτι πρότερον ἦν‚ ³³⁴ πῶς οὐκ ἄτοπον εἰ‚ ³³⁵ ὅτ᾿ ἐστὶν εὐδαίμων‚ μὴ ἀληθεύσεται κατ᾿ αὐτοῦ τὸ ὑπάρχον‚ ³³⁶ διὰ τὸ μὴ βούλεσθαι τοὺς ζῶντας εὐδαιμονίζειν ³³⁷ διὰ τὰς μεταβολὰς καὶ διὰ τὸ μόνιμόν τι τὴν εὐδαιμονίαν ὑπειληφέναι καὶ μηδαμῶς εὐμετάβολον‚ ³³⁸ τὰς δὲ τύχας πολλάκις ἀνακυλεῖσθαι περὶ τοὺς αὐτούς; ³³⁹

δῆλον γὰρ ὡς εἰ συνακολουθοίημεν ταῖς τύχαις‚ τὸν αὐτὸν εὐδαίμονα καὶ πάλιν ἄθλιον ἐροῦμεν πολλάκις‚ “χαμαιλέοντά” τινα τὸν εὐδαίμονα ἀποφαίνοντες “καὶ σαθρῶς ἱδρυμένον”. ³⁴⁰ ἢ τὸ μὲν ταῖς τύχαις ἐπακολουθεῖν οὐδαμῶς ὀρθὸν; ³⁴¹ οὐ γὰρ ἐν ταύταις τὸ εὖ ἢ κακῶς‚ ἀλλὰ προσδεῖται τούτων ὁ ἀνθρώπινος βίος‚ καθάπερ εἴπομεν‚ ³⁴² κύριαι δ᾿ εἰσὶν αἱ κατ᾿ ἀρετὴν ἐνέργειαι τῆς εὐδαιμονίας‚ αἱ δ᾿ ἐναντίαι τοῦ ἐναντίου. ³⁴³

ματυρεῖ δὲ τῷ λόγῳ καὶ τὸ νῦν διαπορη­θέν. ³⁴⁴ περὶ οὐδὲν γὰρ οὕτως ὑπάρχει τῶν ἀνθρωπίνων ἔργων βεβαιότης ὡς περὶ τὰς ἐνεργείας τὰς κατ᾿ ἀρετήν· ³⁴⁵ μονιμώτεραι γὰρ καὶ τῶν ἐπιστημῶν αὗται δοκοῦσιν εἶναι· ³⁴⁶ τούτων δ᾿ αὐτῶν αἱ τιμιώταται μονιμώτεραι διὰ τὸ μάλιστα καὶ συνεχέστατα [κατα] ζῆν ἐν αὐταῖς τοῦς μακαρίους· ³⁴⁷ τοῦτο γὰρ ἔοικεν αἰτίῳ τοῦ μὴ γίγνεσθαι περὶ αὐτὰ λήθην. ³⁴⁸

ὑπάρξει δὴ τὸ ζητούμενον τῷ εὐδαίμονι‚ καὶ ἔσται διὰ βίου τοιοῦτος· ³⁴⁹ ἀεὶ γὰρ ἢ μάλιστα πάντων πράξει καὶ θεωρήσει τὰ κατ᾿ ἀρετήν. ³⁵⁰ καὶ τὰς τύχας οἴσει κάλλιστα καὶ πάντῃ πάντως ἐμμελῶς ὅ γ᾿ “ὡς ἀληθῶς ἀγαθὸς” καὶ “τετράγωνος ἄνευ ψόγου.” ³⁵¹

πολλῶν δὲ γινομένων κατὰ τύχην καὶ διαφερόντων μεγέθει καὶ μικρότητι‚ ³⁵² τὰ μὲν μικρὰ τῶν εὐτυχημάτων‚ ὁμοίως δὲ καὶ τῶν ἀντικειμένων‚ δῆλον ὡς οὐ ποιεῖ ῥοπὴν τῆς ζωῆς‚ ³⁵³ τὰ δὲ μεγάλα καὶ πολλὰ γιγνόμενα μὲν εὖ μακαριώτερον τὸν βίον ποιήσει ³⁵⁴ (καὶ γὰρ αὐτὰ συνεπικοσμεῖν πέφυκεν‚ καὶ ἡ χρῆσις αὐτῶν καλὴ καὶ σπουδαία γίγνεται ³⁵⁵ )‚ ἀνάπαλιν δὲ συμβαίνοντα θλίβει καὶ λυμαίνεται τὸ μακάριον· ³⁵⁶ λύπας τε γὰρ ἐπιφέρει καὶ ἐμποδίζει πολλαῖς ἐνεργείαις. ³⁵⁷

ὅμως δὲ καὶ ἐν τούτοις διαλάμπει τὸ καλόν‚ ³⁵⁸ ἐπειδὰν φέρῃ τις εὐκόλως πολλὰς καὶ μεγάλας ἀτυχίας‚ μὴ δι᾿ ἀναλγησίαν‚ ἀλλὰ γεννάδας ὢν καὶ μεγαλόψυχος. ³⁵⁹ εἰ δ᾿ εἰσὶν αἱ ἐνέργειαι κύριαι τῆς ζωῆς‚ καθάπερ εἴπομεν‚ οὐδεὶς ἂν γένοιτο τῶν μακαρίων ἄθλιος. ³⁶⁰

οὐδέποτε γὰρ πράξει τὰ μισητὰ καὶ φαῦλα· ³⁶¹ τὸν γὰρ ὡς ἀληθῶς ἀγαθὸν καὶ ἔμφρονα πάσας οἰόμεθα τὰς τύχας εὐσχημόνως φέρειν καὶ ἐκ τῶν ὑπαρχόντων ἀεὶ τὰ κάλλιστα πράττειν‚ ³⁶² καθάπερ καὶ στρατηγὸν ἀγαθὸν τῷ παρόντι στρατοπέδῳ χρῆσθαι πολεμικώτατα ³⁶³ καὶ σκυτοτόμον ἐκ τῶν δοθέντων σκυτῶν κάλλιστον ὑπόδημα ποιεὶν‚ ³⁶⁴ τὸν αὐτὸν δὲ τρόπον καὶ τοὺς ἄλλους τεχνίτας ἅπαντας. ³⁶⁵

εἰ δ᾿ οὕτως‚ ἄθλιος μὲν οὐδέποτε γένοιτ᾿ ἂν ὁ εὐδαίμων· οὐ μὴν μακάριός γε ἂν Πριαμικαῖς τύχαις περιπέσῃ. ³⁶⁶ οὐδὲ δὴ ποικίλος γε καὶ εὐμετάβολος· ³⁶⁷ οὔτε γὰρ ἐκ τῆς εὐδαιμονίας κινηθήσεται ῥᾳδίως‚ οὐδ᾿ ὑπὸ τῶν τυχόντων ἀτυχημάτων ἀλλ᾿ ὑπὸ μεγάλων καὶ πολλῶν‚ ³⁶⁸ ἔκ τε τῶν τοιούτων οὐκ ἂν γένοιτο πάλιν εὐδαίμων ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ‚ ³⁶⁹ ἀλλ᾿ εἴπερ‚ ἐν πολλῷ τινὶ καὶ τελείῳ‚ μεγάλων καὶ καλῶν ἐν αὐτῷ γενόμενος ἐπήβολος. ³⁷⁰

τί οὖν κωλύει λέγειν εὐδαίμονα τὸν κατ᾿ ἀρετὴν τελείαν ἐνεργοῦντα καὶ τοῖς ἐκτὸς ἀγαθοῖς ἱκανῶς κεχορηγημένον‚ μὴ τὸν τυχόντα χρόνον ἀλλὰ τέλειον βίον; ³⁷¹ ἢ προσθετέον καὶ βιωσόμενον οὕτω καὶ τελευτήσοντα κατὰ λόγον; ³⁷² ἐπειδὴ τὸ μέλλον ἀφανὲς ἡμῖν ἐστίν‚ τὴν εὐδαιμονίαν δὲ τέλος καὶ τέλειον τίθεμεν πάντῃ πάντως. ³⁷³ εἰ δ᾿ οὕτω‚ μακαρίους ἐροῦμεν τῶν ζώντων οἷς ὑπάρχει καὶ ὑπάρξει τὰ λεχθέντα‚ ³⁷⁴ μακαρίους δ᾿ ὡς ἀνθρώπους. ³⁷⁵ καὶ περὶ μὲν τούτων ἐπὶ τοσοῦτον διωρίσθω. ³⁷⁶

那么，只要一个人还活着，就没有人可以被称为幸福的，而是，［人们应当］跟随梭伦，宣布要“看到最后” a ？

如果［我们］真要这样看［这件事］，一个人在一旦死去时就真的属于幸福之列了？还是，这种说法完全［是］荒谬的，尤其是对于我们这些说幸福［是］一种实现的人？

然而，如果我们并不是说一个死去的人［是］幸福的，并且梭伦的话也不是这个意思，而是说，只有到那时人们才能可靠地说［他］是至福的，因为［他］已经远离那些恶与不幸，这也有一些争论；因为，恶的东西和善的东西似乎都会伴随已故者，就如会伴随活着而不能知觉的人一样，例如荣誉与耻辱，以及子女或一般地说后人的好行为与不幸。

但是，这些话也带来一个困难；因为，对于一个有福地到晚年都过得好，并且依照逻各斯走到生命尽头的人，许多变故仍然可能降临在他后人的身上：他们之中的一些人可能是好人并且恰好得到应得的生活，另一些则可能相反；而那些［后人］同这对祖先本身的间隔也显然可能有远近的不同。

然而，如果那个已故者要随着［这些变故］一起变化，变得有时幸福，有时又很可怜，那就会变得荒谬；而［如果］截止到一个特定时间，没有任何东西把后人的那些［变故］加到祖先身上，［那］也很荒谬 b 。

但是，让我们回到前一个难题 c ；因为，我们正在探究的问题也许能够从［对］那个难题［的讨论］获得启发。但如果［要］“看到最后”，要［直到］那个时候，即不是当一个人还是至福的时候，而是到了他曾经是那样的时候，才说他是至福的，［这岂］不荒谬，如果他是幸福的，而他获得的东西却不被看作对于他是真实的，由于［人们］因那些变化，因［人们］已经认为幸福［是］某种恒久的和不易变化的事物，不想把这些部分的生命称作幸福的，但也由于那些运气常常对于同一些人变得相反？

因为事情很明显，如果我们要被那些运气引导，我们就常常要此时说一个人幸福，彼时又说他可怜，就会把那个幸福的人当成一个“变色龙”“和福祸不定的造物”。要么，跟随那些运气从来就不正确？因为，那个好或坏不在于那些运气，而人的生命才需要它们，像我们说过的 d ，但依照德性的实现是幸福的主导［因素］，相反的东西则［是］那个相反者的［主导因素］ e 。

现在厘清的困难也印证了我们的说法。因为，从人的任何活动中都不能像从德性亦即依照德性的实现中那样地产生出稳定性质；因为，这些［实现］似乎比科学更持久；而在这些［实现］本身之中，那些最受尊敬的［德性的实现］就更加持久，因为那些至福的人都把生命最大程度和最持久地用在它们上；因为这似乎就是［人们］对于这些不会遗忘的原因 f 。

而在幸福的人那里将存在我们在寻求的这种［稳定性质］，而且，他将在一生中都是这样一个人；因为，他将总是或在大部分时候做和思考那些合乎德性的事情。同时，他也将最高尚地，以在所有方面都优雅的方式，就是说，“像［一个］真正好”且“公正得无可指责［的］ ”“ ［人］那样” g ，对待那些运气。

在许多因运气而发生，且大小不同的事物中，那些好运——那些相反者也同样——之中的微不足道者，显然不足以改变生活，而那些重大［运气］以及许多以好的方式发生的事情将使那个生命分外有福（因为，它们自身 h 使［生命］锦上添花，且对它们的运用也成为高尚的和认真的［事情］），然而以相反方式发生的事情则损害和毁灭那个至福；因为，它们［给生命］带来痛苦，并阻碍许多实现 i 。

不过，即使在这样的事情上，当一个人不是由于麻木，而是［因为］他出身高贵和大度，平静地承受许多重大的不幸时，高尚也闪烁着光辉。而如果那些实现对于生命是主导性的东西，如所说过的，就没有一个享得至福的人会变得可怜。

因为，他从不做令人憎恶的和卑贱的事；因为，我们可以指望那个真正好并且有头脑的人以优雅的方式承受所有运气，并总是以他拥有的东西去做最高尚的事，就像［我们可以指望］一个好将军以最好的方式调度他手中的军队，一个鞋匠以他被给予的皮革造出最好的鞋，并且以同样方式［指望］其他所有匠师那样。

如若这样，那个幸福的人就永远不会变得可怜；［尽管］他要是遭遇了普利阿摩斯的运气也不［是］至福的。但［那个幸福的人］也不会成为多变和易变［的人］；因为，他不会轻易地，不会因偶然的不幸，而只会因重大的和许多［不幸］，被带离幸福，他也不会在短时间内［走］出这样的［不幸］并重新变得幸福，但是［他可以］在很长、很完整的一段时间之后［重新变得幸福］，如果他已经在此期间做出了重大而高尚的事情 j 。

那么，人们为什么拒绝说一个依照完满的德性而实现着，并且不是只在偶然的时间里，而是在一生中都享有充分提供的外在善的人，是幸福的？或许，既然将来的事对我们来说是不可见的，而我们主张幸福是目的且在所有方面都完满的，还需要再加上“这样地生活下去”和“依照逻各斯走到生命的尽头”？而如若这样，我们就将宣布，在活着的人们中间，那些开始享有并将继续享有我们所说的那些事物的人［是］至福的，不过，［是］作为人［而是］至福的 k 。对于这些问题就辨析到这里罢。

Should no one, then, be called happy as far as he is alive, but rather, [one should go] with Solon, announcing [that we have] “to see the end”?

And if [we] put [it] this way, will he really be among the happy at the time when he died? Or, [is] this entirely absurd, especially for us saying [that] happiness [is] some sort en-activity?

Yet, if we do not say [that] the dead is happy, and Solon’s words does not mean this, but that at that time someone could safely call a man blessed, as being at last beyond evils and misfortunes, this too admits some dispute; for, something both bad and good seems to [be] with the dead, just as with one alive yet without perception, such as honors and dishonors, and good practices and misfortunes of children and, generally, of descendants.

But these discourses bring up a difficulty; for, even for a man who has lived blessedly until very old age and ended his life in accordance with logos , many reverses may befall onto his descendants, with some of them to be good and to fortunately attain the life as they deserve, whereas some others, [the life] of the opposite; it [is] clear that those descendents may have various distances to the ancestors.

But it would be strange if [the ancestors] should vary with [all these changes] and become sometimes happy and sometimes miserable; yet [it would also be] absurd [if] nothing upto some certain time will posit those [changes] of the descendants on the accestors.

But let’s go back to the former problem; for, perhaps, what are now being sought would get some light from [the discussion of] that question. But if [we have] “to see the end”, and to say a man blessed until a certain time, not the time when he is blessed but the time when he had previously been [so], [is] this not strange, if that he is happy, yet what he acquires is not regarded as the truth for him, because of people’s unwillingness to call these lives happy due to those changes and [people’s] belief [that] the happiness [is] something enduring and not easily changable, but also because fortunes very often turn opposite for the same people?

For it is clear that if we are guided by fortunes, we will often call a man happy now and miserable the other time, presenting the happy man to be some “chameleon” and “insecurely based”. Or, is it never right to follow fortunes? For, the well-ness or badli-ness [is] not [based] on fortunes, [it is] rather that the human life needs them, as we said, but the en-activities in accordance with virtue are determinate for happiness, whereas the contraries for the contrary.

The difficulty now [addressed] echos with our logos . For, from none of human activities comes such stable quality as from en-activities in accordance with virtue; for, these [en-activities] seem to be more stable than sciences; and the [en-activities of the] most respectable [virtues] are even more stable, since those blessed spend their lives in them to the greatest degree and most continuously; for this seems to be the cause [why people] will not lose their memory about these [en-actitivities].

Yet with the happy man will exist the thing we are seeking, and he will be such a happy man throughout his life; for, he will always or for the most part practise and contemplate the things in conformity with virtue. And, he will bear the fortunes in the noblest manner and gracefully in every aspest as well, that is, “as [a person] truly good” and “foursquare beyond reproach”.

Among the many things happened with fortune and differing in great or small extent, those small pieces of good fortunes, and likewise the opposite, clearly will not produce turning in the life, whereas those great [fortunes] and many things coming finely will make the life more blessed (for they themselves help to adorn [life], and the utilization of them becomes noble and serious), but things coming reversely will damage and mar the blessedness; for they bring pain [to life] and hinder many en-activities.

Nevertheless, even in these things, whenever someone peacefully endures many great misfortunes, not because of insensibility, but because of his being well-born and great-souled, the nobility shines through. Yet if those en-activities are dominant for the life, as we said, none of the blessed men could become miserable.

For, he will never do the hateful and base things; for we can trust that truly good and sensible man to bear all the fortunes with grace and always to do the noblest things with his belongings, as [we trust] a good general to make the best use of the army at his disposal, and a shoemaker to make the most beautiful shoe out of the given pieces of leather, and in the same way all other craftsmen.

Yet if so, the happy man would never become miserable; though he wouldn’t become blessed should he suffer the fortunes of Priam. But nor [would that happy man become] variable and liable to change; because he will not be easily moved from the happiness, not by the casually misfortunes but by great and many [misfortunes], nor would he become happy again out of such [misfortunes] in short time, but [he could become so] through a long and complete period of time, if he [has] become acquired of great and noble things again in this period.

Why will, then, [one] refuse to call the man en-activizing in conformity with complete virtue and meanwhile sufficiently equipped with the external goods, not in any casually grasped period of time but in a whole life, happy? Or, since the future happenings are invisible to us, and we take happiness to be [the] end and complete in every aspect, [should we] add “to live on in that way” and “to die in accordance with logos ”? Yet if so, we shall pronounce those of the living who come to possess and will possess the things we mentioned blessed, yet blessed as human beings. Of these questions, let it be enough to differentiate up to this point.

a 对梭伦的意见的记述见于希罗多德（Herodotus）《历史》（ Historiae ）30—33（王以铸译，商务印书馆1997年版，上卷第13—16页）。梭伦访问吕底亚国王克洛伊索斯（Croesus），克洛伊索斯向他展示他的贵重华美的珍宝，但是梭伦不认为克洛伊索斯因此就是最幸福的人。他对克洛伊索斯说，

人间的万事真是无法预料啊。说到你本人，我认为你极为富有并且是统治着许多人的国王，然而对于你的问题，只有在我听到你幸福地结束了你的一生时，才能给你回答。拥有最多的东西，把它们保持到临终的那一天并安乐地死去的人，国王啊，我看才能给他加上幸福的头衔。

梭伦认为，要到一个人生命结束时我们才有把握说他是否是幸福的。对于梭伦的意见，亚里士多德的不同意之处主要在于：如果人的幸福本质上取决于他的实践生命活动的性质而不是在于运气；我们应当根据一个人的实践生命的实现的性质，而不是根据运气，做出关于他是否幸福的判断；当我们根据一个人的依照德性的实现的性质而有充分把握做出判断时，我们就应当在他还在这样地生活并还将继续这样生活下去时这样地判断；因为，说我们只有在一个始终都依照德性生活的人死去时才能够说“他曾经是幸福的”是荒谬的。

b 从“那么，只要一个人还活着，……”（1100a10）开始，基于上一章最后关于幸福需要“完整的生命”的论点，亚里士多德在这一章提出并回答“我们能否合理地说一个活着的人（生命还没有结束的人）幸福”的问题。在这个部分，亚里士多德首先摆出这个问题的一些困难的方面。他表明五点。

首先，在这个问题上，梭伦的意见是，我们不能，因为要等到一个人生命结束时我们才有把握说他是否幸福。

其次，从梭伦的意见可以引出一个可能的推论：一个人在死亡时是幸福的。但是这个结论显然是荒谬的，而且梭伦的看法也不是这样。按照幸福是灵魂的依照德性的实现的观点，这个结论尤其荒谬。

第三，既然人在死亡时是不幸福的，说要到一个人生命结束时才能说他是否幸福，就是因为他已经远离人世的那些恶与不幸。

但是第四，说一个人生命结束就远离了那些恶与不幸也不尽合理，因为我们会把他的近期后人的好运或厄运与他是否幸福联系起来。

但第五，如果我们说后人的运气与一个已故者是否幸福有关，我们又将引出另一个二难：我们要么不得不一会儿说他幸福，一会儿说他不幸，要么又不得不否认他后人的运气与他是否幸福有关，这两种选择似乎都不合理。

c 即回到我们究竟是否要到一个人去世时，即到他“已经……远离那些恶与不幸”时，“才能可靠地说［他］是幸福的”这一难题。

d 1099a31-b7。按亚里士多德的看法，人因为有质料的身体，他的幸福便一方面需要作为手段的外在善，另一方面，如果幸福又有好运气一道起作用便可锦上添花。但是，幸福的主导因素——灵魂的依照德性的实现则要用以神性或完善存在来说明。因为，神的完善与人的完善是同原理的：神自足，神的活动只有沉思，所以神是完美的；人是混合性的，分有神性或完善，所以能有沉思。但是人不纯是沉思的存在，因为他不自足。人的灵魂的依照德性的实现虽有欠完善，但依照德性，便达到幸福或最好。在这个意义上，人的幸福的原理或主导要素并不在运气这边，而在于他的灵魂的某种特定样式的实现（参阅第Ⅹ卷第6—8章）。

e 从“但是，让我们回到前一个难题；……”（1100a32）到此处，亚里士多德给出我们虽知其荒谬，却不愿意在一个始终幸福地生活着的人活着时说他是幸福的一个原因，即我们认为幸福是恒久的事物，认为跟随运气而说一个人幸福是错误的。亚里士多德阐述了三点。

首先，到一个始终幸福地生活着的人去世时才说他活着时是幸福的是荒谬的，因为我们并不是在他还在那样地生活时这样说的。

其次，我们在他还在那样地生活时不愿意说他是幸福的，是因为a）我们已经认为幸福是恒久而不易变化的事物，因而不愿意把一个人的不那么恒久的生命称作幸福的；同时，b）我们也认为，我们不应当跟随一个人的运气说他/她是幸福，因为运气常常会变得相反。

所以第三，结论就是，幸福是稳定的，我们不应当把运气，而应当把灵魂的依照德性的实现，看作幸福的主导的因素。

f 从“现在厘清的困难也引证了我们的说法。……”（1100b11）到此处，亚里士多德从上面一段文本的一个结论——“依照德性的实现是幸福的主导［因素］”——引申说明人们不愿在一个始终幸福地生活着的人还活着时说他幸福的第二个也是更深层的原因：“依照德性的实现”产生出稳定性质。他阐述了三点。

首先，幸福是稳定的，是因为构成它的依照德性的实现产生出人的任何其他活动（甚至科学）都不能产生的稳定性。

其次，在这些实现之中，依照最受尊敬的德性（1098a18）的实现就更稳定、更持久。因为，那些真正享得幸福的人都把生命最大程度地用在这样的实现上。

所以第三，与基于知识的科学的活动相比，依照伦理德性和理智德性的实现更不容易被忘记，因为这些实现更为经常，其德性的品性一旦获得，比科学活动的品性更稳定，且更直接与心灵相关。参见韦尔登（Welldon ［1902］， The Nicomachean , 25）。

g 出自柏拉图《普罗塔格拉》（ Protagoras ）（339B）所引西蒙尼德斯（Simonides）的诗句，亚里士多德在《修辞术》（ Rhetoric ）1411b27也引用了西蒙尼德斯的相同诗句。

h 莱克汉姆（Rackham 1926 53）本将“它们自身（αὐτὰ）”翻译为they，并在注释将文本参照指向第Ⅰ卷第8章1099a31-b1——

φαίνεται δ᾿ ὅμως καὶ τῶν ἐκτὸς ἀγαθῶν προσδεομένη‚ καθάπερ εἴπομεν· ἀδύνατον γὰρ ἢ οὐ ῥᾴδιον τὰκαλὰ πράττειν ἀχορή γητον ὄντα‚

以及第9章1099b25-29——

συμφανὲς δ᾿ ἐστὶ καὶ ἐκ τοῦ λόγου τὸ ζητού μενον· εἴρηται γὰρ ψυχῆς ἐνέργεια ποιά τις· τῶν δὲ λοιτῶνἀγαθῶν τὰ μὲν ὑπάρχειν ἀναγκαῖον‚ τὰ δὲ συνεργὰ καὶ χρήσιμα πέφυκεν ὀργανικῶς

关于两种外在善的论述。莱克汉姆也认为αὐτὰ在此即指运气，即亚里士多德曾经说过的外在善的一种。这是正确的。但根据此处的直接的上下文，αὐτὰ似乎在指上文的τὰ δὲ μεγάλα，即运气中的那些重大运气，与运气中较微小的部分相对；并且，是指这些重大运气中的那些能令幸福锦上添花的好运。亚里士多德在下文中才谈到可能毁灭一个人的幸福的那种重大厄运。

i 从“而在幸福的人那里将存在我们在寻求的这种［稳定性质］，……”（1100b18）到此处，亚里士多德转而讨论灵魂的依照德性的实现的稳定性在幸福的人那里的见证。他阐述了两点。

首先，一个幸福的人将在其一生中都是稳定地从事依照德性的实践的人，他们总是或在大部分时间都在做或思考那些依照德性的事情，同时，他也将高尚地对待运气。

所以其次，a）微小的运气不足以影响到他的幸福；但b）重大的运气则对幸福的人具有影响：i）重大的好运使得他的幸福锦上添花，ii）重大的厄运将损害甚至毁灭他的幸福。

j 从“不过，即使在这样的事情上，……”（1100b30）到此处，亚里士多德进一步讨论一个幸福的人遭遇重大厄运的情形。他阐述了三点。

首先，由于灵魂的依照德性的实现具有稳定性质，幸福的人即使遭遇厄运而丧失幸福，也不会变得不幸，成为可怜的人。

其次，这是因为，a）他的德性使他i）始终能以优雅的方式承受所有事情，并ii）以他所拥有的东西去做最高尚的事；所以他b）绝不会去做任何卑贱的事。

最后，结论是：由于他具有德性，一个幸福的人即使遭遇重大厄运也仍然是稳定的。这从他因为厄运失去幸福而不容易重新变得幸福这方面也得到见证，因为他要经过很长一段时间并且做出了重大而高尚的事情，才能变得重新幸福。

k 从“那么，人们为什么拒绝说……”（1101a14）到此处，亚里士多德引出关于我们能否说一个活着的人（生命还没有结束的人）幸福的问题上的结论。他表明两点。

首先，a）一般或总体地说，一个其灵魂一直在依照完满的德性而实现的，且一生都享有充分提供的外在善的，并且还将这样地生活下去并走到生命的尽头的人是幸福的。b）具体地说，那些开始享有并将继续享有（ὑπάρχει καὶ ὑπάρξει）上述这些条件的人是幸福的。

因此其次，结论是：对于这样的人我们没有理由拒绝说他是幸福的。 Oouf47NtqyytTMNKQNlUiZHAktnvskIctmVrt75EnLaEMMLcaYEGBS4rgKLHwaPj