购买
下载掌阅APP,畅读海量书库
立即打开
畅读海量书库
扫码下载掌阅APP

第二章
梁惠王(下)

zhuāng [1] jiàn mèng yuē :“ jiàn wáng wáng hǎo yuè [2] wèi yǒu duì 。” yuē [3] :“ hǎo yuè ?”

mèng yuē :“ wáng zhī hǎo yuè shèn guó shù !”

xiàn wáng yuē :“ wáng cháng zhuāng hǎo yuè yǒu zhū ?”

wáng biàn yuē :“ guǎ rén fēi néng hào xiān wáng zhī yuè zhí hào shì zhī yuè ěr 。”

yuē :“ wáng zhī hǎo yuè shèn shù jīn zhī yuè yóu zhī yuè 。”

yuē :“ wén ?”

yuē :“ yuè rén yuè shú ?”

yuē :“ ruò rén 。”

yuē :“ shǎo yuè zhòng yuè shú ?”

yuē :“ ruò zhòng 。”

chén qǐng wèi wáng yán yuè jīn wáng yuè bǎi xìng wén wáng zhōng zhī shēng guǎn yuè [4] zhī yīn shǒu è ér xiāng gào yuē :‘ wáng zhī hǎo yuè 使 shǐ zhì xiāng jiàn xiōng sàn 。’ jīn wáng tián liè bǎi xìng wén wáng chē zhī yīn jiàn máo zhī měi shǒu è ér xiāng gào yuē :‘ wáng zhī hǎo tián liè 使 shǐ zhì xiāng jiàn xiōng sàn 。’ mín tóng

jīn wáng yuè bǎi xìng wén wáng zhōng zhī shēng guǎn yuè zhī yīn xīn xīn rán yǒu ér xiāng gào yuē :‘ wáng shù bìng néng yuè ?’ jīn wáng tián liè bǎi xìng wén wáng chē zhī yīn jiàn máo zhī měi xīn xīn rán yǒu ér xiāng gào yuē :‘ wáng shù bìng néng tián liè ?’ mín tóng

jīn wáng bǎi xìng tóng wàng 。”

xuān wáng wèn yuē :“ wén wáng zhī yòu fāng shí yǒu zhū ?”

mèng duì yuē :“ zhuàn yǒu zhī 。”

yuē :“ ruò shì ?”

yuē :“ mín yóu wéi xiǎo 。”

yuē :“ guǎ rén zhī yòu fāng shí mín yóu wéi ?”

yuē :“ wén wáng zhī yòu fāng shí chú ráo [5] zhě wǎng yān zhì [6] zhě wǎng yān mín tóng zhī mín wéi xiǎo chén shǐ zhì jìng wèn guó zhī jìn rán hòu gǎn chén wén jiāo guān zhī nèi yǒu yòu fāng shí shā 鹿 zhě shā rén zhī zuì shì fāng shí wéi jǐng guó zhōng mín wéi ?”

xuān wáng wèn yuē :“ jiāo lín guó yǒu dào ?”

mèng duì yuē :“ yǒu wéi rén zhě wéi néng shì xiǎo shì tāng shì [7] wén wáng shì kūn [8] wéi zhì zhě wéi néng xiǎo shì tài wáng shì xūn [9] gōu jiàn shì [10] shì xiǎo zhě tiān zhě xiǎo shì zhě wèi tiān zhě tiān zhě bǎo tiān xià wèi tiān zhě bǎo guó 。《 shī yún :‘ wèi tiān zhī wēi shí bǎo zhī [11] 。’”

wáng yuē :“ zāi yán guǎ rén yǒu guǎ rén hào yǒng 。”

duì yuē :“ wáng qǐng hào xiǎo yǒng jiàn shì yuē ,‘ gǎn dāng zāi !’ zhī yǒng rén zhě wáng qǐng zhī

“《 shī yún :‘ wáng yuán zhěng è zhōu duì tiān xià [12] 。’ wén wáng zhī yǒng wén wáng ér ān tiān xià zhī mín

“《 shū [13] yuē :‘ tiān jiàng xià mín zuò zhī jūn zuò zhī shī wéi yuē zhù shàng chǒng zhī fāng yǒu zuì zuì wéi zài tiān xià gǎn yǒu yuè jué zhì ?’ rén héng xíng tiān xià wáng chǐ zhī wáng zhī yǒng ér wáng ér ān tiān xià zhī mín

jīn wáng ér ān tiān xià zhī mín mín wéi kǒng wáng zhī hào yǒng 。”

xuān wáng jiàn mèng xuě gōng [14] wáng yuē :“ xián zhě yǒu ?”

mèng duì yuē :“ yǒu rén fēi shàng ér fēi shàng zhě fēi wéi mín shàng ér mín tóng zhě fēi mín zhī zhě mín yōu mín zhī yōu zhě mín yōu yōu tiān xià yōu tiān xià rán ér wàng zhě wèi zhī yǒu

zhě jǐng gōng [15] wèn yàn [16] yuē :‘ guān zhuǎn cháo [17] zūn hǎi ér nán fǎng láng [18] xiū ér xiān wáng guān ?’

yàn duì yuē :‘ shàn zāi wèn tiān shì zhū hóu yuē xún shòu ’。 xún shòu zhě xún suǒ shǒu zhū hóu cháo tiān yuē shù zhí ’。 shù zhí zhě shù suǒ zhí fēi shì zhě chūn xǐng gēng ér qiū xǐng liǎn ér zhù xià yàn yuē :‘ wáng yóu xiū wáng zhù yóu wéi zhū hóu 。’ jīn rán shī xíng ér liáng shí zhě shí láo zhě juàn juàn chán mín nǎi zuò fāng mìng nüè mín yǐn shí ruò liú liú lián huāng wáng wéi zhū hóu yōu cóng liú xià ér wàng fǎn wèi zhī liú ’, cóng liú shàng ér wàng fǎn wèi zhī lián ’, cóng shòu yàn wèi zhī huāng ’, jiǔ yàn wèi zhī wáng ’。 xiān wáng liú lián zhī huāng wáng zhī xíng wéi jūn suǒ xíng

jǐng gōng yuè jiè guó chū shè jiāo shì shǐ xīng zhào tài shī [19] yuē :‘ wèi zuò jūn chén xiāng yuè zhī yuè !’ gài zhǐ sháo 》《 jué sháo shì shī yuē ,‘ jūn yóu ?’ jūn zhě hào jūn 。”

xuān wáng wèn yuē :“ rén jiē wèi huǐ míng táng [20] huǐ zhū ?”

mèng duì yuē :“ míng táng zhě wáng zhě zhī táng wáng xíng wáng zhèng huǐ zhī 。”

wáng yuē :“ wáng zhèng wén ?”

duì yuē :“ zhě wén wáng zhī zhì gēng zhě jiǔ [21] shì zhě shì guān shì ér zhēng liáng jìn zuì rén lǎo ér yuē guān lǎo ér yuē guǎ lǎo ér yuē yòu ér yuē zhě tiān xià zhī qióng mín ér gào zhě wén wáng zhèng shī rén xiān zhě 。《 shī yún ,‘ rén āi qióng [22] 。’”

wáng yuē :“ shàn zāi yán !”

yuē :“ wáng shàn zhī wéi xíng ?”

wáng yuē :“ guǎ rén yǒu guǎ rén hào huò 。”

duì yuē :“ zhě gōng liú [23] hào huò 。《 shī yún [24] :‘ nǎi nǎi cāng nǎi guǒ hóu liáng [25] tuó náng [26] yòng guāng gōng shǐ zhāng gān yáng [27] yuán fāng háng 。’ zhě yǒu cāng xíng zhě yǒu guǒ náng [28] rán hòu yuán fāng háng ’。 wáng hào huò bǎi xìng tóng zhī wáng yǒu ?”

wáng yuē :“ guǎ rén yǒu guǎ rén hào 。”

duì yuē :“ zhě tài wáng hào ài jué fēi 。《 shī yún [29] :‘ gōng dǎn [30] lái zhāo zǒu shuài 西 shuǐ zhì [31] xià yuán jiāng [32] lái 。’ dāng shì shí nèi yuàn wài kuàng wáng hào bǎi xìng tóng zhī wáng yǒu ?”

mèng wèi xuān wáng yuē :“ wáng zhī chén yǒu tuō yǒu ér zhī chǔ yóu zhě fǎn [33] dòng něi zhī ?”

wáng yuē :“ zhī 。”

yuē :“ shì shī [34] néng zhì shì zhī ?”

wáng yuē :“ zhī 。”

yuē :“ jìng zhī nèi zhì zhī ?”

wáng zuǒ yòu ér yán

mèng jiàn xuān wáng yuē :“ suǒ wèi guó zhě fēi wèi yǒu qiáo zhī wèi yǒu shì chén zhī wèi wáng qīn chén zhě suǒ jìn jīn zhī wáng 。”

wáng yuē :“ shí cái ér shě zhī ?”

yuē :“ guó jūn jìn xián jiāng 使 shǐ bēi zūn shū shèn zuǒ yòu jiē yuē xián wèi zhū jiē yuē xián wèi guó rén jiē yuē xián rán hòu chá zhī jiàn xián yān rán hòu yòng zhī zuǒ yòu jiē yuē tīng zhū jiē yuē tīng guó rén jiē yuē rán hòu chá zhī jiàn yān rán hòu zhī zuǒ yòu jiē yuē shā tīng zhū jiē yuē shā tīng guó rén jiē yuē shā rán hòu chá zhī jiàn shā yān rán hòu shā zhī yuē guó rén shā zhī rán hòu wéi mín 。”

xuān wáng wèn yuē :“ tāng fàng jié [35] wáng zhòu [36] yǒu zhū ?”

mèng duì yuē :“ zhuàn yǒu zhī 。”

yuē :“ chén shì jūn ?”

yuē :“ zéi rén zhě wèi zhī zéi ’, zéi zhě wèi zhī cán ’, cán zéi zhī rén wèi zhī ’。 wén zhū zhòu wèi wén shì jūn 。”

mèng jiàn xuān wáng yuē :“ wéi shì 使 shǐ gōng shī qiú gōng shī wáng wéi néng shèng rèn jiàng rén zhuó ér xiǎo zhī wáng wéi shèng rèn rén yòu ér xué zhī zhuàng ér xíng zhī wáng yuē shě suǒ xué ér cóng ’, jīn yǒu suī wàn 使 shǐ rén diāo zhuó zhī zhì zhì guó jiā yuē shě suǒ xué ér cóng ’, jiào rén diāo zhuó zāi ?”

rén yān shèng zhī xuān wáng wèn yuē :“ huò wèi guǎ rén huò wèi guǎ rén zhī wàn shèng zhī guó wàn shèng zhī guó xún ér zhī rén zhì yǒu tiān yāng zhī ?”

mèng duì yuē :“ zhī ér yān mín yuè zhī zhī rén yǒu xíng zhī zhě wáng shì zhī ér yān mín yuè zhī rén yǒu xíng zhī zhě wén wáng shì wàn shèng zhī guó wàn shèng zhī guó dān jiāng yíng wáng shī yǒu zāi shuǐ huǒ shuǐ shēn huǒ yùn ér 。”

rén yān zhī zhū hóu jiāng móu jiù yān xuān wáng yuē :“ zhū hóu duō móu guǎ rén zhě dài zhī ?”

mèng duì yuē :“ chén wén shí wéi zhèng tiān xià zhě tāng shì wèi wén qiān wèi rén zhě 。《 shū yuē :‘ tāng zhēng shǐ [37] 。’ tiān xià xìn zhī dōng miàn ér zhēng 西 yuàn nán miàn ér zhēng běi yuàn yuē :‘ wèi hòu ?’ mín wàng zhī ruò hàn zhī wàng yún guī shì zhě zhǐ gēng zhě biàn zhū jūn ér diào mín ruò shí jiàng mín yuè 。《 shū yuē :‘ hòu hòu lái [38] 。’ jīn yān nüè mín wáng wǎng ér zhēng zhī mín wéi jiāng zhěng shuǐ huǒ zhī zhōng dān jiāng yíng wáng shī ruò shā xiōng lěi [39] huǐ zōng miào qiān zhòng zhī tiān xià wèi zhī qiáng jīn yòu bèi ér xíng rén zhèng shì dòng tiān xià zhī bīng wáng chū lìng fǎn [40] mào [41] zhǐ zhòng móu yān zhòng zhì jūn ér hòu zhī yóu zhǐ 。”

zōu [42] hòng gōng [43] wèn yuē :“ yǒu [44] zhě sān shí sān rén ér mín zhī zhū zhī shèng zhū zhū shì zhǎng shàng zhī ér jiù zhī ?”

mèng duì yuē :“ xiōng nián suì jūn zhī mín lǎo ruò zhuǎn gōu zhuàng zhě sàn ér zhī fāng zhě [45] qiān rén ér jūn zhī cāng lǐn shí chōng yǒu gào shì shàng màn ér cán xià zēng [46] yuē :‘ jiè zhī jiè zhī chū ěr zhě fǎn [47] ěr zhě 。’ mín jīn ér hòu fǎn zhī jūn yóu yān jūn xíng rén zhèng mín qīn shàng zhǎng 。”

téng wén gōng [48] wèn yuē :“ téng xiǎo guó jiàn chǔ shì shì chǔ ?”

mèng duì yuē :“ shì móu fēi suǒ néng yǒu yān záo chí zhù chéng mín shǒu zhī xiào ér mín shì wéi 。”

téng wén gōng wèn yuē :“ rén jiāng zhù xuē [49] shèn kǒng zhī ?”

mèng duì yuē :“ zhě tài wáng bīn [50] [51] rén qīn zhī zhī shān [52] zhī xià yān fēi ér zhī gǒu wéi shàn hòu shì sūn yǒu wàng zhě jūn chuàng chuí tǒng wèi ruò chéng gōng tiān jūn zāi qiǎng wéi shàn ér 。”

téng wén gōng wèn yuē :“ téng xiǎo guó jié shì guó miǎn yān zhī ?”

mèng duì yuē :“ zhě tài wáng bīn rén qīn zhī shì zhī miǎn yān shì zhī quǎn miǎn yān shì zhī zhū miǎn yān nǎi zhǔ lǎo ér gào zhī yuē :‘ rén zhī suǒ zhě wén zhī jūn suǒ yǎng rén zhě hài rén èr sān huàn jūn jiāng zhī 。’ bīn liáng shān shān zhī xià yān bīn rén yuē :‘ rén rén shī 。’ cóng zhī zhě guī shì huò yuē :‘ shì shǒu fēi shēn zhī suǒ néng wéi xiào 。’ jūn qǐng èr zhě 。”

píng gōng jiāng chū rén zāng cāng zhě qǐng yuē :“ jūn chū mìng yǒu suǒ zhī jīn shèng jià yǒu wèi zhī suǒ zhī gǎn qǐng 。”

gōng yuē :“ jiāng jiàn mèng 。”

yuē :“ zāi jūn suǒ wéi qīng shēn xiān zhě wéi xián yóu xián zhě chū ér mèng zhī hòu sāng qián sāng jūn jiàn yān !”

gōng yuē :“ nuò 。”

yuè zhèng jiàn yuē :“ jūn wèi jiàn mèng ?”

yuē :“ huò gào guǎ rén yuē ,‘ mèng zhī hòu sāng qián sāng ’, shì wǎng jiàn 。”

yuē :“ zāi jūn suǒ wèi zhě qián shì hòu qián sān dǐng ér hòu dǐng ?”

yuē :“ fǒu wèi guān guǒ qīn zhī měi 。”

yuē :“ fēi suǒ wèi pín tóng 。”

yuè zhèng jiàn mèng yuē :“ gào jūn jūn wèi lái jiàn rén yǒu zāng cāng zhě jūn jūn shì guǒ lái 。”

yuē :“ xíng huò 使 shǐ zhī zhǐ huò [53] zhī xíng zhǐ fēi rén suǒ néng zhī hóu tiān zāng shì zhī yān néng 使 shǐ zāi ?”

注释

[1] 庄暴(pù):齐宣王的近臣。

[2] 乐:音乐。

[3] 曰:一个人的话中间又加一“曰”字,表示这个人说话之中有所停顿。

[4] 管籥(yuè):“籥”同“龠”。管龠,古代吹奏乐器,如今天箫笙之类。

[5] 刍荛:割草采薪之人。《诗·大雅·板》:“先民有言,询于刍荛。”毛传:“刍荛,薪采者。”

[6] 雉兔:野鸡和兔子。此处指猎取野鸡和兔子。

[7] 汤事葛:汤,商汤,商朝的创建人。葛,葛伯,葛国的国君。葛国是商紧邻的小国,故城在今河南宁陵北十五里处。

[8] 文王事昆夷:文王,周文王。昆夷,也写作“混夷”,周朝初年的西戎国名。

[9] 太王事獯(xūn)鬻(yù):“太王”亦作“大王”,即古公亶父。“獯鬻”亦作“薰育”,即猃(xiǎn)狁(yǔn),当时北方的少数民族。

[10] 勾践事吴:勾践,春秋时越国国君(前497年至前465年在位)。吴,指春秋时吴国国君夫差。

[11] 畏天之威,于时保之:出自《诗经·周颂·我将》。敬畏上帝的威严(谨慎小心),于是就能保佑我周邦。

[12] 王赫斯怒,爰整其旅,以遏徂莒,以笃周佑,以对于天下:出自《诗经·大雅·皇矣》。周文王义愤填膺,整顿军队出发,阻止侵略莒国的敌人,增强周国的威望,因以报答各国对周国的向往。莒,古国名,在今山东莒县,前431年被楚国消灭。

[13] 书:《尚书》。

[14] 雪宫:齐宣王的离宫,古代帝王在正宫以外临时居住的宫室,相当于当今的别墅之类。

[15] 齐景公:春秋时代齐国国君,前547年至前490年在位。

[16] 晏子:春秋时齐国贤相,名婴,《晏子春秋》一书记载了他的事迹和学说。

[17] 转附、朝舞:均为山名。

[18] 琅邪:山名,在今山东省诸城东南。

[19] 大师:读为太师,古代乐官之长。

[20] 明堂:为天子接见诸侯而设的建筑。杨伯峻注,这里指的明堂在齐国国境之内,可能是准备天子东巡狩朝见诸侯用的。

[21] 耕者九一:指井田制。把耕地划成井字形,每井九百亩,周围八家各一百亩,属私田,中间一百亩属公田,由八家共同耕种,收入归公家,所以叫九一税制。

[22] 哿矣富人,哀此茕独:出自《诗经·小雅·正月》。有钱财的人可以过得去的了,可怜那些孤苦无依的人吧。

[23] 公刘:人名,后稷的后代,周朝的创业始祖。

[24] 诗云:出自《诗经·大雅·公刘》。

[25] 糇(hóu)粮:干粮,食粮。

[26] 戢:同“辑”,和睦。

[27] 干戈戚扬:四种兵器。

[28] 裹囊:有些版本作“裹粮”。

[29] 诗云:出自《诗经·大雅·绵》。

[30] 古公亶父:即周文王的祖父周太王。

[31] 岐:地名,在今陕西岐山县一带。

[32] 姜女:太王的妃子。也称太姜。

[33] 反:同“返”。

[34] 士师:古代的司法官。

[35] 汤放桀:汤,殷商的开国之君。据古代传说,夏桀暴虐,汤兴兵讨伐他,把桀流放到南巢(今安徽巢县东北五里的居巢故城有其遗迹)。

[36] 武王伐纣:商纣王无道,周武王捧着文王的木主兴兵讨伐,纣王大败,自焚而死。

[37] 汤一征,自葛始:出自《尚书》。《孟子·滕文公下》作“汤始征,自葛载”。商汤征伐,从葛国开始。

[38] 徯(xī)我后,后来其苏:出自《尚书》。后,指商王。苏,也写作“稣”,更生、复活。等待我们的王,他到了,我们也就复活了。

[39] 系累:亦作“系缧”。牵累,连累;捆绑,拘囚。

[40] 反:同“返”。

[41] 旄(mào)倪(ní):“旄”同“耄”,年老,八十、九十岁的人叫做耄。倪,弱小,小孩。指老幼,老人与小孩。

[42] 邹与鲁:邹,周朝时一个小国家,《左传》和《谷梁》写作“邾”,现今山东邹县东南有古邾城。

[43] 穆公:邹穆公。

[44] 有司:有关官吏。

[45] 几(jī):将近,差一点,几乎。

[46] 曾子:孔子弟子曾参。

[47] 反:同“返”。

[48] 滕文公:滕国国君。滕国,古国名,西周分封的诸侯国,姬姓,开国国君是周文王的儿子错叔绣。在今山东滕县西南。前414年被越国灭,不久复国,又被宋国消灭。

[49] 筑薛:薛本为周朝初年的一个小国家,姓任,春秋初期还独立存在,后为齐所灭。薛的故城在今山东滕县东南四十四里之处。齐灭薛后,齐威王以之封田婴。筑薛,即田婴准备加强薛地的城池。

[50] 邠(bīn):同“豳”,在今陕西枸邑县西。

[51] 狄:即熏鬻,匈奴。

[52] 岐山:今陕西岐山县东北六十里之箭括山,就是古时的岐山,因岭巅有缺,山有两岐,故以为名。

[53] 尼(nǐ):停止,制止。《玉篇·尸部》:“尼,止也。” uh5bo2OdCau3ksjOVguZAwihun/DUEek37SqrMoYsNUNAI140zA1KcFIouiTCsD/

点击中间区域
呼出菜单
上一章
目录
下一章
×