购买
下载掌阅APP,畅读海量书库
立即打开
畅读海量书库
扫码下载掌阅APP

第一章
梁惠王章句(上)

mèng jiàn liáng huì wáng [1] wáng yuē :“ sǒu yuǎn qiān ér lái jiāng yǒu guó ?”

mèng duì yuē :“ wáng yuē yǒu rén ér wáng yuē :‘ guó ?’ yuē :‘ jiā ?’ shì shù rén yuē :‘ shēn ?’ shàng xià jiāo zhēng ér guó wēi wàn shèng zhī guó shì jūn zhě qiān shèng zhī jiā qiān shèng zhī guó shì jūn zhě bǎi shèng zhī jiā wàn qiān yān qiān bǎi yān wéi duō gǒu wéi hòu ér xiān duó yàn wèi yǒu rén ér qīn zhě wèi yǒu ér hòu jūn zhě wáng yuē rén ér yuē ?”

mèng jiàn liáng huì wáng wáng zhǎo shàng 鸿 hóng yàn 鹿 yuē :“ xián zhě ?”

mèng duì yuē :“ xián zhě ér hòu xián zhě suī yǒu 。《 shī [2] yún :‘ jīng shǐ líng tái jīng zhī yíng zhī shù mín gōng zhī chéng zhī jīng shǐ shù mín lái wáng zài líng yòu yōu 鹿 yōu yōu 鹿 zhuó zhuó bái niǎo [3] wáng zài líng zhǎo rèn yuè 。’ wén wáng mín wéi tái wéi zhǎo ér mín huān zhī wèi tái yuē líng tái wèi zhǎo yuē líng zhǎo yǒu 鹿 biē zhī rén mín xié néng 。《 tāng shì [4] yuē :‘ shí [5] sàng [6] xié wáng 。’ mín zhī xié wáng suī yǒu tái chí niǎo shòu néng zāi ?”

liáng huì wáng yuē :“ guǎ rén zhī guó jìn xīn yān ěr nèi [7] xiōng mín dōng [8] nèi dōng xiōng rán chá lín guó zhī zhèng guǎ rén zhī yòng xīn zhě lín guó zhī mín jiā shǎo guǎ rén zhī mín jiā duō ?”

mèng duì yuē :“ wáng hào zhàn qǐng zhàn tián rán zhī bīng rèn jiē jiǎ bīng ér zǒu huò bǎi ér hòu zhǐ huò shí ér hòu zhǐ shí xiào bǎi ?”

yuē :“ zhí bǎi ěr shì zǒu 。”

yuē :“ wáng zhī wàng mín zhī duō lín guó

wéi nóng shí shèng shí 洿 chí biē shèng shí jīn shí shān lín cái shèng yòng biē shèng shí cái shèng yòng shì 使 shǐ mín yǎng shēng sāng hàn yǎng shēng sāng hàn wáng dào zhī shǐ

zhī zhái shù zhī sāng shí zhě tún gǒu zhì zhī chù [9] shī shí shí zhě shí ròu bǎi zhī tián duó shí shù kǒu zhī jiā jǐn xiáng [10] zhī jiào shēn zhī xiào zhī bān bái [11] zhě dài dào shí zhě shí ròu mín hán rán ér wàng zhě wèi zhī yǒu

gǒu zhì shí rén shí ér zhī jiǎn [12] yǒu 饿 è piǎo ér zhī rén yuē :‘ fēi suì 。’ shì rén ér shā zhī yuē :‘ fēi bīng 。’ wáng [13] zuì suì tiān xià zhī mín zhì yān 。”

liáng huì wáng yuē :“ guǎ rén [14] yuàn ān chéng jiào 。”

mèng duì yuē :“ shā rén tǐng rèn yǒu ?”

yuē :“ 。”

rèn zhèng yǒu ?”

yuē :“ 。”

yuē :“ páo yǒu féi ròu jiù yǒu féi mín yǒu yǒu 饿 è piǎo shuài shòu ér shí rén shòu xiāng shí qiě rén zhī wéi mín xíng zhèng miǎn shuài shòu ér shí rén [15] zài wéi mín zhòng [16] yuē :‘ shǐ zuò yǒng [17] zhě hòu !’ wéi xiàng [18] rén ér yòng zhī zhī 使 shǐ mín ér ?”

liáng huì wáng yuē :“ jìn guó [19] tiān xià qiáng yān sǒu zhī suǒ zhī guǎ rén zhī shēn dōng bài zhǎng yān 西 sàng qín bǎi nán chǔ guǎ rén chǐ zhī yuàn zhě [20] zhī zhī ?”

mèng duì yuē :“ fāng bǎi ér wàng wáng shī rén zhèng mín shěng xíng shuì liǎn shēn gēng nòu zhuàng zhě xiá xiū xiào zhōng xìn shì xiōng chū shì zhǎng shàng 使 shǐ zhì tǐng qín chǔ zhī jiān jiǎ bīng

duó mín shí 使 shǐ gēng nòu yǎng dòng 饿 è xiōng sàn xiàn mín wáng wǎng ér zhēng zhī shuí wáng yuē :‘ rén zhě 。’ wáng qǐng !”

mèng jiàn liáng xiāng wáng [21] chū rén yuē :“ wàng zhī rén jūn jiù zhī ér jiàn suǒ wèi yān rán [22] wèn yuē :‘ tiān xià dìng ?’

duì yuē :‘ dìng 。’

“‘ shú néng zhī ?’

duì yuē :‘ shì shā rén zhě néng zhī 。’

“‘ shú néng zhī ?’

duì yuē :‘ tiān xià wáng zhī miáo yuè zhī jiān hàn miáo gǎo tiān yóu rán zuò yún pèi rán xià miáo rán xīng zhī shì shú néng zhī jīn tiān xià zhī rén [23] wèi yǒu shì shā rén zhě yǒu shì shā rén zhě tiān xià zhī mín jiē yǐn lǐng ér wàng zhī chéng shì mín guī zhī yóu [24] shuǐ zhī jiù xià pèi rán shuí néng zhī ?’”

xuān wáng [25] wèn yuē :“ huán jìn wén [26] zhī shì wén ?”

mèng duì yuē :“ zhòng zhī dào huán wén zhī shì zhě shì hòu shì chuán yān chén wèi zhī wén [27] wàng ?”

yuē :“ wàng ?”

yuē :“ bǎo mín ér wàng zhī néng 。”

yuē :“ ruò guǎ rén zhě bǎo mín zāi ?”

yuē :“ 。”

yuē :“ yóu zhī ?”

yuē :“ chén wén zhī yuē wáng zuò táng shàng yǒu qiān niú ér guò táng xià zhě wáng jiàn zhī yuē :‘ niú zhī ?’ duì yuē :‘ jiāng xìn zhōng 。’ wáng yuē :‘ shě zhī rěn ruò zuì ér jiù 。’ duì yuē :‘ rán fèi xìn zhōng ?’ yuē :‘ fèi yáng zhī !’ shí yǒu zhū ?”

yuē :“ yǒu zhī 。”

yuē :“ shì xīn wàng bǎi xìng jiē wáng wéi ài chén zhī wáng zhī rěn 。”

wáng yuē :“ rán chéng yǒu bǎi xìng zhě guó suī biǎn xiǎo ài niú rěn ruò zuì ér jiù yáng zhī 。”

yuē :“ wáng bǎi xìng zhī wáng wéi ài xiǎo zhī zhī wáng ruò yǐn zuì ér jiù niú yáng yān ?”

wáng xiào yuē :“ shì chéng xīn zāi fēi ài cái ér zhī yáng bǎi xìng zhī wèi ài 。”

yuē :“ shāng shì nǎi rén shù jiàn niú wèi jiàn yáng jūn zhī qín shòu jiàn shēng rěn jiàn wén shēng rěn shí ròu shì jūn yuǎn páo chú 。”

wáng yuè [28] yuē :“《 shī yún :‘ rén yǒu xīn cǔn duó zhī [29] 。’ zhī wèi nǎi xíng zhī fǎn ér qiú zhī xīn yán zhī xīn yǒu yān xīn zhī suǒ wáng zhě ?”

yuē :“ yǒu wáng zhě yuē :‘ bǎi jūn ér míng chá qiū háo zhī ér jiàn xīn wáng zhī ?”

yuē :“ fǒu 。”

jīn ēn qín shòu ér gōng zhì bǎi xìng zhě rán zhī wèi yòng yān xīn zhī jiàn wèi yòng míng yān bǎi xìng zhī jiàn bǎo wèi yòng ēn yān wáng zhī wàng wéi fēi néng 。”

yuē :“ wéi zhě néng zhě zhī xíng ?”

yuē :“ xié tài shān chāo běi hǎi rén yuē néng ’, shì chéng néng wèi zhǎng zhě zhé zhī rén yuē néng ’, shì wéi fēi néng wáng zhī wàng fēi xié tài shān chāo běi hǎi zhī lèi wáng zhī wàng shì zhé zhī zhī lèi

lǎo lǎo rén zhī lǎo yòu yòu rén zhī yòu tiān xià yùn zhǎng [30] 。《 shī yún :‘ xíng guǎ zhì xiōng jiā bāng [31] 。’ yán xīn jiā zhū ér tuī ēn bǎo hǎi tuī ēn bǎo zhī rén suǒ guò rén zhě yān shàn tuī suǒ wéi ér jīn ēn qín shòu ér gōng zhì bǎi xìng zhě

quán rán hòu zhī qīng zhòng duó rán hòu zhī cháng duǎn jiē rán xīn wéi shèn wáng qǐng duó zhī

wáng xīng jiǎ bīng wēi shì chén gòu yuàn zhū hóu rán hòu kuài xīn ?”

wáng yuē :“ fǒu kuài shì jiāng qiú suǒ 。”

yuē :“ wáng zhī suǒ wén ?”

wáng xiào ér yán

yuē :“ wèi féi gān kǒu qīng nuǎn wèi cǎi [32] shì shēng yīn tīng ěr 便 pián 使 shǐ lìng qián wáng zhī zhū chén jiē gōng zhī ér wàng wèi shì zāi ?”

yuē :“ fǒu wèi shì 。”

yuē :“ rán wáng zhī suǒ zhī [33] cháo qín chǔ zhōng guó [34] ér ruò [35] suǒ wéi qiú ruò suǒ yóu yuán ér qiú 。”

wáng yuē :“ ruò shì shèn ?”

yuē :“ dài yòu [36] shèn yān yuán qiú suī hòu zāi ruò suǒ wéi qiú ruò suǒ jìn xīn ér wéi zhī hòu yǒu zāi 。”

yuē :“ de wén ?”

yuē :“ zōu [37] rén chǔ [38] rén zhàn wáng wéi shú shèng ?”

yuē :“ chǔ rén shèng 。”

yuē :“ rán xiǎo guǎ zhòng ruò qiáng hǎi nèi zhī fāng qiān zhě jiǔ yǒu zōu chǔ zāi [39] fǎn běn

jīn wáng zhèng shī rén 使 shǐ tiān xià shì zhě jiē wáng zhī cháo gēng zhě jiē gēng wáng zhī shāng jiē cáng wáng zhī shì xíng jiē chū wáng zhī [40] tiān xià zhī jūn zhě jiē [41] wáng ruò shì shú néng zhī ?”

wáng yuē :“ hūn [42] néng jìn shì yuàn zhì míng jiào suī mǐn qǐng cháng shì zhī 。”

yuē :“ héng chǎn ér yǒu héng xīn zhě wéi shì wéi néng ruò mín héng chǎn yīn héng xīn gǒu héng xīn fàng xié chǐ wéi xiàn zuì rán hòu cóng ér xíng zhī shì wǎng [43] mín yān yǒu rén rén zài wèi wǎng mín ér wéi shì míng jūn zhì mín zhī chǎn 使 shǐ yǎng shì suì zhōng shēn bǎo xiōng nián miǎn wáng rán hòu ér zhī shàn mín zhī cóng zhī qīng

jīn zhì mín zhī chǎn yǎng shì suì zhōng shēn xiōng nián miǎn wáng wéi jiù ér kǒng shàn xiá zhì zāi

wáng xíng zhī [44] fǎn běn zhī zhái shù zhī sāng shí zhě tún gǒu zhì zhī chù shī shí shí zhě shí ròu bǎi zhī tián duó shí kǒu zhī jiā jǐn xiáng zhī jiào shēn zhī xiào zhī bān bái [45] zhě dài dào lǎo zhě shí ròu mín hán rán ér wànɡ zhě wèi zhī yǒu 。”

注释

[1] 梁惠王(前400—前319年):就是魏惠王,名罃,惠是他的谥号。前370年继他父亲魏武侯之位,即位后九年由旧都安邑(今山西夏县北)迁都大梁(今河南开封西北),所以又叫梁惠王。

[2] 诗:即《诗经》,我国最早的诗歌总集。本只称《诗》,儒家列为经典,故称《诗经》,大抵是周初至春秋中期的作品,共三百零五篇,分为风、小雅、大雅、颂四类。此章所引为《大雅·灵台》。

[3] 鹤鹤:《诗经》写作“翯翯”,古书中两字相通。羽毛洁白的样子。

[4] 汤誓:《尚书》中的一篇。《尚书》是我国上古历史文件和部分追述上古事迹著作的汇编,是儒家经典之一。《汤誓》这一篇,是记载商汤讨伐暴君夏王桀的誓词。

[5] 害:同“曷”,何也。杨伯峻译为“何时”,反对有人把它解为“何不”。

[6] 女:同“汝”,你。

[7] 河内:河内地,即黄河北岸土地,当今河南省济源县一带。

[8] 河东:魏国的河东地,当今山西省安邑县一带。

[9] 畜:作“饲养”义读xù,作“家畜”义读chù。人教版高中语文第一册《寡人之于国也》注释为xù,蓄养。但在第五册《齐桓普文之事》提到本句,其教师教学用书译为“鸡和猪狗一类的家畜”,则“畜”应读为chù。根据前后句式,此“畜”作名词,宜读chù。

[10] 庠序:古代的地方学校叫庠序。

[11] 颁白:也写作“斑白”,须发半白。

[12] 涂:同“途”,道路。

[13] 无:同“毋”,表禁止的副词。

[14] 寡人:自称,古代诸侯自谦之词。

[15] 恶(wū):何也。这里用作疑问副词。

[16] 仲尼:即孔子,字仲尼。

[17] 俑(yǒng):殉葬用的土偶木偶。

[18] 象:同“像”。

[19] 晋国:即魏国。刘宝楠《愈愚录》卷四云:“《孟子》,梁惠王自称‘晋国’,魏人周霄亦自称‘晋国’。此晋国即指魏国也。”

[20] 洒:音义都和“洗”字一样,杨伯峻认为一个字的两种写法。

[21] 梁襄王:梁惠王的儿子,名嗣。

[22] 卒然:同“猝然”。

[23] 人牧:治理人民的人,指国君。

[24] 由:同“犹”。

[25] 齐宣王:威王之子,名辟疆。据推测,孟子在见了梁襄王之后便离开魏国到了齐国,这时齐宣王即位也不过两年。

[26] 齐桓、晋文:齐桓公名小白,晋文公名重耳,在春秋时候先后称霸,为“五霸”之首。

[27] 以:同“已”。“无以”,犹言“不得已”。

[28] 说:同“悦”,高兴,喜欢。

[29] 他人有心,予忖度之:出自《诗经·小雅·巧言》。别人有什么心思,我能揣测出来。

[30] 天下可运于掌:同《列子·汤问篇》:“大王治国诚能若此,则天下可运于一握。”

[31] 刑于寡妻,至于兄弟,以御于家邦:出自《诗经·大雅·思齐篇》。“刑”同“型”,犹言示范,做典型或榜样。很多人误为“刑法”,皆因不知道是“型”的通假字。寡妻,嫡妻也。先给妻子做榜样,再推广到兄弟,再进而推广到把封地与国家都管理好。家:指卿大夫之有采邑者。

[32] 采色:同“彩色”。

[33] 辟:开辟。

[34] 中国:上古时代,我国华夏族建国于黄河流域一带,以为居天下之中,故称中国,而把周围其他地区称为四方。后泛指中原地区。此处指齐宣王想要成为天下的霸主。

[35] 若:如此,后来写作“偌”。

[36] 有:同“又”。

[37] 邹:国名,邾国,又作邾娄,国土极小。今山东邹县东南有邾城,当是古邾国之地。

[38] 楚:国名,春秋和战国时的大国。

[39] 盖:同“盍”,“何不”的合音。

[40] 涂:同“途”,道路。

[41] 愬:同“诉”。

[42] 惛:同“昏”。

[43] 罔:同“网”,此处用作动词,张网罗以捕捉之意,犹言“陷害”。

[44] 盍:“何不”的合音。

[45] 颁白:同“斑白”。 xMU5AJEfz5SQG9EbDuNjCCxa3cs6Q0ZNqxj2D+GsprjSm5rARsYd9hdvcHtDRiab

点击中间区域
呼出菜单
上一章
目录
下一章
×