《弟子规》

四、泛爱众而亲仁 sì fàn ài zhòng ér qīn rén

凡是人，皆须爱，天同覆，地同载。 fán shì rén jiē xū ài tiān tóng fù dì tóng zài.

行高者，名自高，人所重，非貌高。 xìng gāo zhě míng zì gāo rén suǒ zhòng fēi mào gāo.

才大者，望自大，人所服，非言大。 cái dà zhě wàng zì dà rén suǒ fú fēi yán dà.

天同覆：同在蓝天下。覆，遮盖。

地同载：共立大地上。载，承载。

貌高：表面上高大威严，仪表堂堂。

望：声望。

言大：自我吹嘘，夸夸其谈。

人与人之间，要相亲相爱，和睦相处，因为大家都生活在同一片蓝天下，同一片土地上。德行高尚的人，自然拥有名望，人们看重品德，并非容貌。才学博大精深的人，肯定天下闻名，人们钦佩他的才华，而非他们的自我吹嘘。 rén yú rén zhī jiān yào xiāng qīn xiāng ài hé mù xiāng chǔ yīn wèi dà jiā dōu shēng huó zài tóng yī piān lán tiān xià tóng yī piān tǔ dì shang dé xíng gāo shang de rén zì rán yōng yǒu míng wàng rén men kàn zhòng pǐn dé bìng fēi róng mào cái xué bó dà jīng shēn de rén kěn dìng tiān xià wén míng rén men qīn pèi tā de cái huá ér fēi tā men de zì wǒ chuī xū.

己有能，勿自私，人有能，勿轻訾。 jǐ yǒu néng wù zì sī rén yǒu néng wù qīng zī.

勿谄富，勿骄贫，勿厌故，勿喜新。 wù chǎn fù wù jiāo pín wù yàn gù wù xǐ xīn.

人不闲，勿事搅，人不安，勿话扰。 rén bù xián wù shì jiǎo rén bù ān wù huà rǎo.

訾：诋毁。

如果自己有才能，切勿独自使用，他人才华出众，不要诋毁否定。不应谄媚富人，不可傲慢欺贫，不要喜新厌旧。别人没空闲时，不要因为自己有事去打扰别人，别人情绪不安时，不要闲话打扰。 rú guǒ zì jǐ yǒu cái néng qiè wù dú zì shǐ yòng tā rén cái huá chū zhòng bù yào dǐ huǐ fǒu dìng bù yīng chǎn mèi fù rén bù kě ào màn qī pín bù yào xǐ xīn yàn jiù bié rén méi kòng xián shí bù yào yīn wèi zì jǐ yǒu shì qù dǎ rǎo bié rén bié rén qíng xù bù ān shí bù yào xián huà dǎ rǎo.

人有短，切莫揭，人有私，切莫说。 rén yǒu duǎn qiè mò jiē rén yǒu sī qiè mò shuō.

道人善，即是善，人知之，愈思勉。 dào rén shàn jí shì shàn rén zhī zhī yù sī miǎn.

别人有短处，不要随便去揭露，别人有隐私，千万不要去宣扬。称赞别人的美德，本身就是一种美德，别人听到你这样说他，就会更加勉励自己。 bié rén yǒu duǎn chù bù yào suí biàn qù jiē lù bié rén yǒu yǐn sī qiān wàn bù yào qù xuān yáng chēng zàn bié rén de měi dé běn shēn jiù shì yī zhǒng měi dé bié ren tīng dào nǐ zhè yàng shuō tā jiù huì gèng jiā miǎn lì zì jǐ.

扬人恶，即是恶，疾之甚，祸且作。 yáng rén è jí shì è jí zhī shèn huò qiě zuò.

善相劝，德皆建，过不规，道两亏。 shàn xiāng quàn dé jiē jiàn guò bù guī dào liǎng kuī.

疾：痛恨。

皆建：双方道德都可建立。

规：规劝。

张扬别人的恶行，本身就是一种恶行，一味地痛恨他，就会招来祸害。朋友间互相勉励行善，双方的道德就会更加完善，朋友有过错不去相劝，双方的道德都会有缺陷。 zhāng yáng bié rén de è xíng běn shēn jiù shì yī zhǒng è xíng yī wèi de tòng hèn tā jiù huì zhāo lái huò hài péng you jiān hù xiāng miǎn lì xíng shàn shuāng fāng de dào dé jiù huì gèng jiā wán shàn péng you yǒu guò cuò bù qù xiāng quàn shuāng fāng de dào dé dōu huì yǒu quē xiàn.

凡取与，贵分晓，与宜多，取宜少。 fán qǔ yǔ guì fēn xiǎo yǔ yí duō qǔ yí shǎo.

将加人，先问己，己不欲，即速已。 jiāng jiā rén xiān wèn jǐ jǐ bú yù jí sù yǐ.

恩欲报，怨欲忘，报怨短，报恩长。 ēn yù bào yuàn yù wàng bào yuàn duǎn bào ēn cháng.

财物的索取与给予，贵在明白其理，给予别人的应该多，索取的应该少。强加给别人的事情，要先问问自己，自己都不愿意去做，那就应该立马停止。受人恩惠要报，对人怨恨应该忘记，怨恨越短越好，报恩长记不忘。 cái wù de suǒ qǔ yú jǐ yǔ guì zài míng bai qí lǐ jǐ yǔ bié rén de yīng gāi duō suǒ qǔ de yīng gāi shǎo qiáng jiā gěi bié rén de shì qing yào xiān wèn wèn zì jǐ zì jǐ dōu bù yuàn yì qù zuò nà jiù yīng gāi lì mǎ tíng zhǐ shòu rén ēn huì yào bào duì rén yuàn hèn yīng gāi wàng jì yuàn hèn yuè duǎn yuè hǎo bào ēn cháng jì bù wàng.

待婢仆，身贵端，虽贵端，慈而宽。 dài bì pú shēn guì duān suī guì duān cí ér kuān.

势服人，心不然，理服人，方无言。 shì fú rén xīn bù rán lǐ fú rén fāng wú yán.

婢仆：旧时供有钱人家使用的女子称婢，男子称仆。

端：庄重。

对待婢女仆人，主人自身需要正直，不但要品行端正，而且要仁慈宽厚。以势压服人，他们虽然会表面服从，但心里还是不服，用道理说服人，才会令他们心服口服。 duì dài bì nǚ pú rén zhǔ rén zì shēn xū yào zhèng zhí bù dàn yào pǐn xíng duān zhèng ér qiě yào rén cí kuān hòu yǐ shì yā fú rén tā men suī rán huì biǎo miàn fú cóng dàn xīn li hái shì bù fú yòng dào li shuō fú rén cái huì líng tā men xīn fú kǒu fú.

同是人，类不齐，流俗众，仁者稀。 tóng shì rén lèi bù qí liú sú zhòng rén zhě xī.

果仁者，人多畏，言不讳，色不媚。 guǒ rén zhě rén duō wèi yán bù huì sè bù mèi.

类不齐：指不是一类人。

虽然同样是人，善恶正邪不同，世俗之人众多，仁德贤者稀少。果真仁德贤士，人们自然敬畏，因其直言不讳，更不阿谀谄媚。 suī rán tóng yàng shì rén shàn è zhèng xié bù tóng shì sú zhī rén zhòng duō rén dé xián zhě xī shǎo guǒ zhēn rén dé xián shì rén men zì rán jìng wèi yīn qí zhí yán bù huì gēng bù ē yú chǎn mèi.

能亲仁，无限好，德日进，过日少。 néng qīn rén wú xiàn hǎo dé rì jìn guò rì shǎo.

不亲仁，无限害，小人进，百事坏。 bù qīn rén wú xiàn hài xiǎo rén jìn bǎi shì huài.

能够亲近仁者，是非常好的，品德与日俱进，过失天天减少。如果不亲近仁者，那会有无限祸害，小人趁虚而入，很多事物都会变坏。 néng gòu qīn jìn rén zhě shì fēi cháng hǎo de pǐn dé yǔ rì jù jìn guò shī tiān tiān jiǎn shǎo rú guǒ bù qīn jìn rén zhě nà huì yǒu wú xiàn huò hài xiǎo rén chèn xū ér rù hěn duō shì wù dōu huì biàn huài.